POEŻIJA SLAVONIKA BIL-MALTI (fit-traduzzjoni mill-ilsna oriġinali)

Skont l-enċiklopedija l-popli Slavoniċi huma l-grupp tal-popli li jitkellmu bil-lingwi Slavoniċi u li jkunu maqsuma fi Slavi tal-Lvant (Belarussi, Russi, Ukreni, Russini), tal-Punent (Pollakki, Ċeki, Slovakki, Serbi tal-Lusazja) u tan-Nofsinhar (Bulgari, Serbi, Montenegrini, Sloveni, Kroati, Bosnijaċi, Maċedonjani). Is-Slavi huma l-akbar grupp etno-lingwistiku fl-Ewropa li l-popli tagħhom għandhom wirt letterarju kbir fil-varjetà kollha ta’ ġeneri u xejriet, inkluż ir-rikkezza fil-qasam tal-kultura poetika. Nixtieq nippreżenta lill-qarrej Malti xi xogħlijiet tal-poeti nazzjonali ta’ tliet pajjiżi Slavoniċi.

Irrid nirrimarka li waqt li kont qed naħdem fuq it-traduzzjoni mill-Malti għar-Russu tal-ġabra tal-poeżiji ta’ Dun Karm Psaila u t-tħejjija tagħha fil-format tal-pubblikazzjoni akkademika, użajt bħala sors metodoloġiku bażiku x-xogħlijiet tal-Professur Oliver Friggieri dwar il-Poeta Nazzjonali ta’ Malta. Jistħoqq attenzjoni partikolari lill-klassifikazzjoni tiegħu tax-xogħlijiet poetiċi ta’ Dun Karm f’ħames xejriet tematiċi. B’hekk il-Prof. Friggieri wera biċ-ċar li d-direzzjonijiet tal-ħidma tal-Poeta Nazzjonali jkopru l-aspetti ewlenin kollha tal-eżistenza tal-bniedem u tas-soċjetà Maltija, u jirriflettu b’mod wiesa’ diversi aspetti tal-ħajja tal-pajjiż.

Bħala riċerkatriċi xtaqt insir naf, kemm tkun preżenti din ir-riflessjoni tal-ħajja mill-angoli differenti fix-xogħlijiet tal-poeti ta’ pajjiżi oħra li jkunu rikonoxxuti bħala poeti kbar mill-komunità tagħhom. It-tweġiba pożittiva għal din il-mistoqsija tagħti, pereżempju, il-poeżija Russa fil-persuna ta’ Alexander Pushkin, Sergey Yesenin u l-poeti l-oħrajn li l-qarrej Malti jista’ jiffamiljarizza ruħu magħhom fil-ktieb tiegħi Antoloġija tal-Poeżija Russa li ħarġet f’Malta fl-2019. Imma eżempju wieħed huwa biżżejjed? Għalhekk iddeċidejt li ndur għall-analiżi tax-xogħlijiet tal-poeti kbar ta’ pajjiżi oħra. Naturalment din il-ħidma kienet se tinvolvi t-traduzzjonijiet għall-Malti mil-lingwi oriġinali tal-poeżiji tal-pajjiżi magħżula. Għażilt il-poeti tal-Ukrajna, il-Polonja u l-Belarus. Din l-għażla kienet determinata mill-fatt li l-għeruq etniċi tiegħi stess jinkludu komponenti Ukreni u Pollakki; it-traduzzjonijiet tat-testi poetiċi oriġinali mill-Belarussu għall-Malti kont għamilthom qabel.

Abbażi tal-approċċ tal-Professur Friggieri wieħed jista’ jikklassifika skont it-temi x-xogħlijiet ta’ kull poeta, għalkemm il-kontenut tal-klassifikaturi mhux se jikkoinċidi għalkollox. Ta’ min jinnota wkoll li kull poeta għandu għal qalbu xi tema partikolari li tokkupa post ċentrali f’xogħlijietu. Iżda fl-istess ħin joħroġ b’mod evidenti li dawn id-differenzi fil-klassifikazzjoni tat-temi mhux se jnaqqsu mill-konklużjoni ovvja li r-riflessjoni komplessa tal-ħajja tas-soċjetà tkun preżenti fix-xogħlijiet tal-poeti kbar kollha ta’ kull pajjiż. Għalhekk ikun hemm rikonoxximent xieraq tagħhom, u l-poeti nfushom ikunu magħrufin u maħbubin ħafna mill-popli.

Bħala riżultat tal-ħidma tiegħi saru t-traduzzjonijiet għall-Malti tal-poeżiji tal-poeti kbar bħal Taras Shevchenko tal-Ukrajna, Adam Mickiewicz tal-Polonja u Yakub Kolas tal-Belarus mill-oriġinali għal-lingwa Maltija. Fihom jispikkaw dawn it-tliet temi: ir-riflessjonijiet fuq il-patrija, id-deskrizzjoni tas-sbuħija tan-natura tal-pajjiż nattiv, u t-tema dejjiema tal-imħabba.

Hawn taħt tingħata bijonota qasira ta’ kull poeta u l-poeżiji tiegħu bl-ilsien nazzjonali u bil-Malti li jidhru fiż-żewġ kolonni. Fuq ix-xellug hemm it-testi bl-Ukren, il-Pollakk u l-Belarussu, rispettivament.

Taras Shevchenko (1814 – 1861) – poeta Ukren, kittieb tal-proża, ħassieb, pittur, artist grafiku, etnografu, figura pubblika. Fil-wirt letterarju tiegħu l-poeżija għandha rwol ċentrali. Ix-xogħlijiet ta’ Taras Shevchenko huma meqjusa bħala s-sisien tal-letteratura Ukrena moderna u l-lingwa letterarja.

Adam Mickiewicz (1798 – 1855) – kittieb Pollakk, poeta, traduttur, drammaturgu, għalliem, figura pubblika. Ħalla impatt qawwi fuq il-formazzjoni tal-letteratura Pollakka, Litwana u Belarussa tas-seklu XIX. Fil-Polonja huwa rikonoxxut bħala wieħed mill-aktar poeti prominenti Pollakki tal-era Romantika.

Yakub Kolas (1882 – 1956) – kittieb Belarussu, drammaturgu, poeta, traduttur, figura pubblika. Wieħed mill-klassiċi u l-fundaturi tal-letteratura l-ġdida Belarussa. Poeta Nazzjonali tal-Belarus.

Yana Psaila (née Kirienko). Hija lingwista, traduttriċi, poetessa u membru tal-Akkademja tal-Malti. Dan l-artiklu huwa parti mill-kampanja nazzjonali “L-ilsien Malti għal qalbi” mtellgħa mill-Uffiċċju tal-President u l-għaqdiet tal-Malti.